Tradicionalna ekološka znanja u šumarstvu: Trendovi i izgledi

Apstrakt

Koncept tradicionalnog ekološkog znanja (TEK) kao filozofije za korišćenje resursa je sve popularniji koncept u međunarodnom razvoju, iako ostaje uglavnom pogrešno shvaćen. U mnogim prethodnim školama mišljenja, TEK je često doživljavan kao skup specifičnih praksi popularnih među autohtonim zajednicama u vezi sa upravljanjem resursima. U savremenim državnim i naučnim okruženjima, ovi koncepti se odbacuju kao „primitivni“, nesposobni da obezbijede inovacije na planu korišćenja resursa i društveno-ekonomske situacije. Međutim, kako se globalizovano istraživanje i razvoj sve više interesuju za ovaj koncept, koncept tradicije u konceptu resursa dobija mnogo holističkiji značaj. U sektoru šumarstva, TEK kao globalni fenomen je neistražena tema. Cilj ovog istraživanja je popuniti ovu prazninu u znanju kroz sintezu literature koja istražuje TEK u kontekstu šumarstva. Kao prvo, studija istražuje kako TEK utiče na društvene, ekonomske i političke dimenzije savremenog šumarstva, a kao drugo, kako TEK percipiraju vladine i naučne zajednice, ispitujući uticaje ovog odnosa u savremenom kontekstu.

Za analizu je odabrano ukupno trideset šest istraživačkih radova objavljenih u periodu od 2007. do 2022. godine, od kojih su većina recenzirani članci u časopisima (30), kao i poglavlja u knjigama (3), akademske publikacije (2) i jedan rad sa konferencije. Specifični detalji u vezi sa ovim člancima navedeni su u Tabeli 1, uključujući: 1. Autor(e); 2. Ispitani region(i) sveta; 3. Razgovarano o sektoru šumarstva; 4. Ključni nalazi; 5. Izvor publikacije. Da bi se demonstrirala globalna širina ove pretrage literature, globalna distribucija identifikovanih radova prikazana je na Slici 2., koja označava konkretna istraživačka mjesta svih članaka na mapi svijeta. Svi recenzirani članci su morali da stave poseban fokus na lokalizovanu zajednicu ili etničku grupu koja se bavi šumarstvom, pri čemu se autori direktno pozivaju na tradicionalne kvalitete navedenih šumarskih praksi. Da bi se posebno analizirali odnosi TEK-a sa netradicionalnim izvorima upravljanja šumama (tj. državnim i naučnim upravljanjem), od pregledanih članaka se zahtijevalo da se napravi posebna distinkcija između ova dva izvora upravljanja.

Ogromna većina članaka ukazuje da TEK ima pozitivan efekat na polju društvenog razvoja. Mnogi od članaka navode ukrštanje kulturnih, vjerskih i duhovnih vrijednosti kao manifestaciju TEK-a u sektoru šumarstva, koje imaju i nastavljaju da pružaju zajednicama snažnu socio-ekonomsku osnovu (Allison, 2019; Baumflek et al., 2022; Goodness, 2022; Hoffman et al., 2022; Shav et al., 2021). Interakcije između TEK-a i političkog razvoja su raznovrsnije u literaturi, uglavnom vođene različitim stepenom hijerarhije u ispitivanim društvima. U nekim kontekstima, netradicionalne vlasti imaju veoma snažan uticaj na upravljanje šumama, pri čemu tradicionalne zajednice predstavljaju prijetnju širim socio-ekonomskim interesima (Genin & Simenel, 2011; Herrmann & Torri, 2009; Kpienbaareh et al., 2022). Međutim, drugi članci ukazuju na sinergijski odnos između političkog razvoja i TEK-a, otkrivajući da netradicionalne vlade mogu imati koristi od diverzifikacije svojih pristupa i aktera koji se koriste za izvršavanje planova upravljanja šumama (Frango & Minggu, 2019; Taremva et al., 2022). Slično političkom razvoju, ekonomski razvoj i TEK imaju složen odnos koji je pod velikim uticajem analiziranog konteksta. U člancima koji pronalaze pozitivnu vezu između ove dvije varijable, sektor šumarstva se u velikoj mjeri razvio i diverzifikovao, čime je TEK postao socio-ekonomska prednost (Amin & Kit Iok, 2022; Krause & Tilker, 2022). Međutim, mnoge studije daju mješovite rezultate između ovih varijabli zbog veoma rigidnih percepcija upravljanja šumama, stvarajući ekonomski rascjep između uočenih tradicionalnih i netradicionalnih dijelova društva (Allison, 2019; Coppini & Hermanin, 2007; Elbakidze & Angelstam, 2007) . Skoro svi radovi identifikuju TEK kao zanemaren od strane netradicionalnog rukovodstva šumarstva, sa mnogim identifikovanim specifičnim posljedicama kao rezultatom. Socio-ekonomska otuđenost TEK-a često ostavlja ruralne zajednice izolovanim od urbanih, što rezultira snažnom podjelom siromaštva i potencijalom za eksploataciju (Århem, 2022; Oguniiol et al., 2022; Tang & Gavin, 2010).

Na osnovu trendova u literaturi, utvrđeno je nekoliko važnih zaključaka iz ovog istraživanja. TEK ostaje neodvojiva komponenta međunarodnog razvoja, posebno u sektoru šumarstva. Sva društva imaju generacijski nasleđene tehnike na polju upravljanja resursima. Kada vlade i naučne zajednice ignorišu stvarnu vrednost koju ove prakse imaju u savremenom kontekstu, društva su isključena, a vrijedno znanje se rasipa. Buduća istraživanja treba usmjeriti prema istraživanju mehanizama specifičnih za kontekst koji dovodi do zanemarivanja TEK-a u glavnim šumarskim krugovima. Pored toga, razumevanje inovativnih načina na koje se TEK može inkorporirati u savremeno šumarstvo je ključno za rješavanje mnogih pitanja identifikovanih u ovoj sintezi istraživanja.