Analiza kvaliteta primarne otvorenosti šuma: studija slučaja

Apstrakt

Kvalitet primarne otvorenosti šuma se može najbolje prikazati relativnom otvorenošću, odnosno procentom otvorene površine šuma u odnosu na ukupnu površinu. Površina otvorenog područja šuma predstavlja područje oko šumskih puteva koje karakteriše jednaka udaljenost njegovih granica od šumskih puteva. Površina otvorenog područja zavisi od njegove širine i dužine šumskih puteva. Širina otvorenog područja oko šumskih puteva zavisi od ciljane gustine šumskih puteva jer se na osnovu nje mogu izračunati prosječna ciljana geometrijska daljina privlačenja, koja se danas najčešće koristi kao širina, i ciljano rastojanje između šumskih puteva. Savremene informacione tehnologije, kao što je geografsko informacioni sistem (GIS), omogućavaju kvalitetnu prostornu i statističku analizu različite vrste podataka, čiji rezultat nije samo površina otvorenog područja šuma, nego i uvid u područja koja su nedovoljno otvorena. Raspored nedovoljno otvorenih površina šumskog područja je značajan za prostorno raspoređivanje novih trasa šumskih puteva. Istraživanje je izvršeno u području privredne jedinice (PJ) Prosara. Analizom digitalnog modela terena (DMTa) pomoću ESRI ArcGIS 10 programa, utvrđeno je da se radi o pretežno brdskom području. Trenutna gustina šumskih puteva iznosi 8,13 m/ha, a ciljana za terenske uslove predmetne PJ trebalo bi da bude 15,75 m/ha. Prema tome, prosječna ciljana geometrijska daljina privlačenja treba da iznosi 233,43 m, a ciljano rastojanje između šumskih puteva 635 m. Relativna otvorenost, određena za širinu otvorenog područja koja je jednaka dvostrukoj prosječnoj ciljanoj geometrijskoj daljini privlačenja od 466,86 m i ciljanom rastojanju između šumskih puteva, je nedovoljna i kreće se u prosjeku od 30 do 40% za postojeću mrežu šumskih puteva. Iz tog razloga, projektovano je 24,6 km novih šumskih puteva na digitalnoj karti sa izohipsama u područjima koja su nedovoljno otvorena. Time je dostignuta gustina šumskih puteva od 14,6 m/ha. Relativna otovrenost za nadograđenu mrežu šumskih puteva određena na osnovu širine otvorenog područja koja je jednaka dvostrukoj ciljanoj geometrijskoj daljini privlačenja je nedovoljna 53% ili jedva dobra 68% za ciljano rastojanje između šumskih puteva. Razlike koje se javljaju u relativnoj otvorenosti, odnosno površini šume koja je otvorena, mogu se objasniti neophodnošću primjene faktora privlačenja drveta kod redukovanja stvarne na geometrijsku daljinu privlačenja u brdsko- planinskim reljefnim uslovima sa promjenljivim nagibom terena. Iz tog razloga, primjena ova dva parametra zavisi od reljefnih uslova određenog područja.